محقق و مترجم: بانو قهرمانی
عبدالوهاب شهیدی (زاده ۱ مهر ۱۳۰۱، میمه)، خواننده در سبک سنتی ایرانی، آهنگ ساز، استاد آواز و نوازندهٔ عود است
نام اصلی: عبدالوهاب شهیدی
تولد: ۱ مهر ۱۳۰۱ (۹۵ سال)
میمه، استان اصفهان
ساز اصلی: عود
عبدالوهاب شهیدی از اوایل دهه ۱۳۲۰ فعالیت هنری خود را با فراگیری آواز، سنتور و عود نزد اسماعیل مهرتاش آغاز کرد. او در سال ۱۳۳۹ در برنامه گلها شروع به فعالیت و همکاری با رادیو کرد و تا سال ۱۳۵۷ در بسیاری از این برنامهها شرکت کرد. وی همچنین چندین بار در برنامههای جشن هنر شیراز شرکت کرد و در این برنامهها با هنرمندان سرشناسی چون جلیل شهناز، فرامرز پایور، اصغر بهاری، حسین تهرانی، رحمتالله بدیعی، حسن ناهید و محمد اسماعیلی همکاری کرد. شهیدی با اجرای بیش از ۲۳۰ برنامه، از فعالترین هنرمندان برنامه گلها بوده و رتبه سوم بیشترین برنامه موسیقی در گلها را دارد. عبدالوهاب شهیدی در اجرای آوازهای محلی نیز پیشرو بودهاست. تصنیف معروف زندگی با مطلع اون نگاه گرم تو از این هنرمند است.
علاوه بر آواز، سبک عود نوازی او منحصر به فرد است. اجرای آوازهای محلی، در میان آثار وی نقش برجستهای دارند. از آوازهای محلی او میتوان به تصنیف زندگی (معروف به اون نگاه گرم تو) اشاره کرد که مربوط به آهنگی محلی بر روی شعری از هما میر افشار در دستگاه ماهور میباشد و با تنظیم فرامرز پایور اجرا شدهاست، و همچنین تصنیفهای دیگری مثل یار بی وفا، آی سوزه و… همچنین وی قطعات قدیمی معروفی مانند آثار عارف قزوینی را نیز اجرا کرده که از میان آنها میتوان به تصنیفهای گریه را به مستی بهانه کردم (در آلبوم قدیمی حرف) و گریه کن که گر سیل خون گریی اشاره کرد.
عبدالوهاب شهیدی فرزند میرزا حسن شهیدی ملقب به صدرالاسلام و متخلص به طوبی است. او اول مهرماه سال ۱۳۰۱ در شهر میمه و در خانوادهای روحانی بهدنیا آمدهاست. عبدالوهاب شهیدی مشوق اصلی خود را پدرش میداند و در این باره میگوید: «پدر هم از آن جا که موسیقی را خیلی خوب میدانست، به من کمک میکرد و چند مثنوی را به من یاد داد که ای کاش نرفته بود و من از او بیشتر میآموختم. اما ۱۳ ساله بودم که ایشان درگذشت». وی با اسماعیل مهرتاش آشنا شد و این آشنایی منجر به این شد که نزد وی فراگیری موسیقی را شروع کند. ابتدا آوازهای تاج اصفهانی و ادیب خوانساری را آموخته بود اما اسماعیل مهرتاش به او میگوید باید همه اینها را از ذهنت پاک کنی. بدین ترتیب عبدالوهاب شهیدی صاحب سبک منحصر به فردی شد.
در سال ۱۳۳۵ روابط عمومی ارتش توانست برنامهای در رادیو به خود اختصاص دهد که آن هم موسیقی بود. بهجز عبدالوهاب شهیدی، حسین قوامی و ایرج هم برنامه داشتند که تا چهارسال در آن جا بودند.
عبدالوهاب شهیدی ابتدا یادگیری ساز سنتور را شروع کرد اما پس از چند سال علاقهمند به ساز عود شد و آن را فرا گرفت. استاد شهیدی معتقد است یک خواننده حتماً باید بر یک ساز موسیقی اشراف داشته باشد. در آن زمان هنرمندانی بودند که در ارکسترها عود مینواختند اما سبک عودنوازی آنها عربی بوده و عبدالوهاب شهیدی سبک جدیدی را برای عودنوازی به وجود میآورد. وی در این باره گفتهاست: وقتی من شروع کردم و سبک جدیدی در نوازندگی عود به وجود آوردم سبک عود نوازی از آن به بعد تغییر کرد. یک ابتکار به خرج دادم و مضراب تار را روی عود استفاده کردم و شیوه نوازندگی تار را روی عود پیاده کردم. خیلی تلاش کردم تا این شیوه جا بیفتد. در بسیاری از ساز و آوازهای او صدای عود وی در کنار آوازش به گوش می رشد. استاد شهیدی با گروههای زیادی همکاری کرده از جمله با گروه پایور و در بیشتر آن آلبومها علاوه بر آواز، گروه نوازیها را با عود همراهی میکردهاست. هم چنین آلبومهای زیادی از تک نوازیهای او منتشر شده بودند که از میان آنها آلبوم راز عود امروزه توسط انشتارات سرنا صوت بازنشر شدهاست. تقریباً در تمام آلبومهایی که از او توسط سرنا صوت به بازار آمدهاند وی علاوه بر آواز، به عنوان نوازندهٔ عود نیز حضور دارد.
وی دربارهٔ انتشار آثارش پس از انقلاب توسط سرنا صوت گفته که انتشار این آثار بدون رضایت او بوده. این آلبومها قبلاً روی صفحات ۳۳ دور منتشر شده بودند و امروزه امتیاز آنها از آهنگ روز به سرنا صوت منتقل شده. استاد شهیدی گفته که هیچکدام از این دو ناشر مبلغ کامل را برای خریدن امتیاز این آلبومها با صاحب اثر پرداخت نکردهاند.
برخی از آثار منتشر شده
جلد آلبوم بی تو به سر نمیشود، باصدای عبدالوهاب شهیدی، انتشار در ۱۳۹۳ توسط سرنا صوت
برخی آثار قدیمی
این آثار مربوط به دوران برنامه گلها میباشند و تعداد آن هار بیشمار است که در زیر نام برخی از آنها آمدهاست. برخی از این آثار به علت قدیمی بودن کیفیت پایینی دارند. این آثار در گذشته علاوه بر پخش در رادیو در قالب نوار صوتی نیز منتشر میشدند. فهرست برنامههای رادیویی باحضور عبدالوهاب شهیدی در ادامه همین بخش مقاله (بعد از بخش آلبومهای جدیدتر) آمدهاست. هم چنین بخشی از این آثار برنامههای ویژهای بودند که در تلویزیون ملی پخش میشدهاند:
حرف (گلهای رنگارنگ، برنامهٔ شمارهٔ ۲۶۶): دربرگیرندهٔ تصنیف گریه را به مستی بهانه کردم (اثر عارف قزوینی)، گوینده: روشنک و آذر پژوهش، تنظیمکننده: جواد معروفی، آواز و عود عبدالوهاب شهیدی، آهنگ سازان: عارف قزوینی، علی اکبر شیدا و جواد معروفی، اشعار از: عارف قزوینی، عراقی، حافظ شیرازی، رهی معیری.
بهار غمانگیز (گلهای تازه، شمارهٔ ۷): در آواز بیات اصفهان، هم نوازان آواز: جواد معروفی، همایون خرم و جهانگیر ملک، گوینده: نیکزاد، اشعار از ه. الف. سایه.
اجرای عبدالوهاب شهیدی و ارکستر سازهای ملی و فرامرز پایور: اثر تصویری، در دستگاه سه گاه، اجرای ارکستر سازهای ملی به سرپرستی فرامرز پایور، آهنگسازی فرامرز پایور بر روی اشعار مولانا، پخش شده از تلویزیون ملی، تصنیف حیلت رها کن عاشقا (شعر مولانا، اثر پایور) علاوه بر این اجرا در گلهای تازه شماره ۱۸۱ نیز اجرا شدهاست.
برخی از آثار قدیمی وی که قبل از انقلاب ۱۳۵۷ روی صفحات ۳۳ دور منتشر شده بودند امروزه توسط انتشارات سرنا صوت بازنشر شدهاند. از جمله این آثار میتوان به آلبوم بی تو به سر نمیشود اشاره کرد. هم چنین در سال ۱۳۸۳ دو آلبوم به نامهای آثار استاد روحالله خالقی و به پاس نیمقرن فعالیت هنری استاد فرامرز پایور که عبدالوهاب شهیدی نیز در آنها حضور دارد. آلبوم آثار استاد روحالله خالقی یک آلبوم مشترک بین عبدالوهاب شهیدی و غلامحسین بنان میباشد.