نگاهی به نمایش “لطفا بیدارم نکنید” به کارگردانی “یاسر میرحمیدی” و تهیه کنندگی “دانیال شفیعی” و نویسندگی و نقش آفرینی “نسرین بابایی”
علیرضا طیاری*
جای اجراهای مفهومی در سبد تئاتر گیلان خالی است و این موضوعی است که مورد توجه “یاسر میرحمیدی” (کارگردان) و “دانیال شفیعی” (تهیه کننده) در اجرای تئاتر “لطفا بیدارم نکنید” به نویسندگی و تک نقش آفرینی “نسرین بابایی” قرار گرفته است.
اگر اجرای موفق و کم‌نظیر بی‌کلام نسرین بابایی را در شیوه‌های اجرایی کانسپچوآل آرت* بکاویم در می‌یابیم که وی توانسته با ترکیب سه روش از اسلوب‌های گوناگون هنر مفهومی (Conceptual art)، شامل:
هنر اجرایی (Performance Art)*
هنر بدن (Body Art)*
و هنر اتفاقی (Happening Art)*
و تلفیق موارد فوق با نورپردازی (تفکیک برودتی و حرارتی نور آبی و قرمز)، میزانسن ویژه (انتزاعی و صرف نظر شده از جزییات)، میمیک چهره (اثرگذار حتی از فاصله)، جلوه‌های صوتی (از صدای قار قار کلاغ تا خراش‌های صوتی خراشنده، کوبنده و … هماهنگ با اکت بازیگری و موقعیت)، زبان اشیاء (پستانک نوزاد، دست و پای عروسک، رادیو، طناب دار، زنجیر و نردبان و به ويژه آینه‌ی گسترده‌ی شیب‌دار قرار داده شده در بالای صحنه که نمادین و دربرگیرنده‌ی تصاویر آبستره خاص در بازتاب صحنه بر جایگاه تماشاچی است)، فن‌آوری ویدئو پروجکشن (با جاگیری درست در مرکز صحنه و توزین مناسب آن به لحاظ زمان‌دهی و مختصات دقیق آغاز و پایان)؛ در یک نوآوری تجربی (اتصال زمین و آسمان در اتمسفر صحنه) و دستآوردهای بداهه‌سازی کنترل شده (موج پرانی‌های آبی، هم صوتی و نیز تجسمی)، در گذاری یک ساعته، پرگداز و اثرگذار با هزار زبان نمایشی تجسمی هنر، به جنگ با جنگ برود!
بازی که نه، عادلانه‌تر وصف کنم؛ خروج نسرین بابایی، بی گفتن حتی یک کلام در طول نمایش از او شوالیه‌ای معترض در میدان صحنه ساخته است تا صدای در گلو مانده‌ی نسلی جنگ دیده شود و رسالت صلح‌جویی هنر را در پروفسورین تئاتری خود، پیش از نعره‌کشی باروت، به گوش زمانه برساند.
در این دورخیز کم‌نظیر نمایشی، نسرین بابایی توانست آینه‌ای از آوار و آتش هنوز نریخته بر سر کودکان جنگ را برابر چشمان‌مان به تماشا بگذارد و در بیانی شاعرانه‌تر؛ پری باغ قصه‌ی این نمایش با زخمی بی‌دهان، آواز صلح را در نفیر گلوله و شعله سر داد، تا نفسی بر نغمه‌ی عشق، بسان این شعر دمیده شود:
* پریای باغ قصه!
خدا، تو آسمان‌ها،
تنها چرا نشسته؟
مرغ‌های-
آهنین بال،
می‌‌آن دسته، دسته
تخم می‌ذارن رو پل‌ها،
اسکله و
مدرسه
شب،
افتاده رو دریا
قایق‌ِ ماه، شکسته
نه بادبان،
نه پارو
پس مرز آسمان کو؟
نه اسکله، نه بندر
نهنگ موج و –
تُندر…
نه کرجی بان، نه ساحل
در خط آبی ِعشق، قوی سپیدِ یادت
تنها نشسته بر دل!
محمود طیاری، رشت، ۱۳۷۴
آری اصالت هنر در جنگ ستیزی است، هنر متعهد در قطب تئاتر ایران، رشت، مارش صلح را پیش از شیپور جنگ با نفس خالقان خود چنین فاخر می‌دمد و من بر این باورم به احترام و عدالت دقایقی که نسرین بابایی بازی خاموش‌ش را بی کلام، فریاد کشید، سخنرانی کوتاه‌ش را بی دخل و تصرف نقل و مکتوب کنم:
“انتخاب این نوع کارهای مفهومی برای حمایت از کودکان جنگ است که وجه تشابهی با هنرمندان دارند. ما کودکان جنگ، بدون مرز، بدون این که بگیم مال کجای این جهان هستی هستیم؛ نمی دونیم سیاست چیه. ولی سیاست‌مردان در اولین مرحله ما رو ]با گریه نهفته در صدا[ به قتل می روسنن. ]تشویق ممتد تماشاچیان حاضر در سالن.[“
لطفا از تئاتر بی‌حامی امروز با حضور در سالن نمایش امین ضرب شهر رشت حمایت فرمایید.
آهنگساز: “روزبه اخوان” پوستر: “هدی رسولی” منشی صحنه و نورپرداز: “هانیه بیجاری” مدیر صحنه: “مهدی پورخانی” عکاس و تصویربردار: “دانیال شفیعی” تیزر و تایپوگرافی: “امین سیاری” موسیقی: “آیناز موسوی” دستیار صحنه: “زهرانورا نجفی”، “کیانا بخشی زاده” مدیر تبلیغات و روابط عمومی: “هنگامه شفیعی”، “خاطره شفیعی” اسپانسر: برند تی استایل “مینوش مهرزاد” حامی: شرکت کاله “مهندس میثم مهرزاد”.
علیرضا طیاری
دوم بهمن ۱۴۰۲، رشت.
زیرنویس:
* علیرضا طیاری، کارشناس هنرهای تجسمی و منتقد تئاتر و مولف کتاب تئاتر بی‌حامی امروز، چاپ دوم انتشارات سمام رشت. @alirezatayari
* هنر مفهومی یا کانسپچوآل آرت به انگلیسی (Conceptual art): گونه‌ای از هنرهای تجسمی است که در آن مفهوم یا ایده موجود در اثر بر زیبایی‌شناسی معمول و مواد به‌کار رفته برای خلق آن اولویت دارد. در هنر مفهومی، ایده یا مفهوم مهم‌ترین جنبه کار است.
* هنر اجرایی (Performance Art): بیان محتوا و ارائه یک مفهوم با اجرای مراسم.
* هنر بدن (Body Art): ارائه یک مفهوم با به‌کارگیری اندام بدن انسان.
* شعر “قوی سپید” اثر استاد محمود طیاری، از مشاهیر ادبیات معاصر ایران. @m_tayary_
استاد محمود طیاری
بانو نسرین بابایی، محمود طیاری و علیرضا طیاری
