به تازگی کتاب ” فرهنگ دیداری و روش شناسی تحلیل و تصویر“ تألیف دکتر مریم کهوند ( عضو هیئت علمی گروه ارتباط تصویری دانشگاه هنر) با همکاری نشر یک فکر و انتشارات دانشگاه هنر در ۱۱۰۰ نسخه منتشر شده است که در ادامه به معرفی آن می پردازیم.
در جامعه‌‌‌ای با تحولات سریع فرهنگی متأثر از خلق روزافزون آثارتصویری، آشنایی با حوزه‌‌‌ی انتقادی فرهنگ‌دیداری، به منظور درک بهتر تصاویر در بستر فرهنگ اهمیت فراوانی دارد و زمینه‌‌‌ای برای پاسخ‌‌‌گویی به پرسش‌‌‌های مربوط به معانی و مفاهیم تصویر و چگونگی نمایش تفاوت‌‌‌های فرهنگی از طریق تصاویر و آثار دیداری پدید می‌‌‌آورد.
کتاب حاضر، مطالعه‌‌‌ای درباره چگونگی شکل‌‌‌گیری حوزه‌‌‌ی تازه تکوین فرهنگ‌دیداری است و چشم‌‌‌اندازی از این رویکرد تحلیلی و زمینه‌‌‌ی میان‌‌‌رشته‌‌‌ای در تحلیل و تفسیر آثار تصویری ارائه داده و با طرح دیدگاه‌‌‌های اندیشمندان این حوزه، به معرفی مهم‌‌‌ترین مفاهیم و چارچوب نظری این حوزه به مثابه‌‌‌ی رویکردی آکادمیک می‌‌‌پردازد. با توجه به تازه و نوپا بودن این حوزه‌‌‌ی مطالعاتی، مباحثه درباره‌‌‌ی مفاهیم مقدماتی آن که هنوز به زبان فارسی ترجمه نشده‌‌‌اند، خلأ ناشی از فقدان شناخت در این حوزه را تا اندازه‌‌‌ای جبران می‌کند و هم‌چنین زمینه‌‌‌ای مناسب برای طرح مباحث اصلی این حوزه، یعنی الگوی روش‌‌‌شناختی تحلیل تصاویر هنری فراهم می‌‌‌آورد.
بخش مهمی از مطالب این کتاب به معرفی، تبارشناسی و بررسی مفاهیم نظری مطالعات فرهنگ‌دیداری اختصاص یافته است و با مقدمه‌‌‌ای درباره‌‌‌ی فرهنگ به عنوان موضوع اصلی فرهنگ‌دیداری،مطالعات فرهنگی را به عنوان بستر و خاستگاه اصلی فرهنگ‌دیداری مورد بررسی قرار میدهد. در این بخش، تأکید بر مفاهیم و اصطلاحاتی هم چون چرخش دیداری، تصویر، انگاره، سواددیداری و معانی آنها از چشم‌‌‌انداز فرهنگ‌دیداری، به سبب آن که کارکرد فراوانی در متون آن دارد، اجتناب‌‌‌ناپذیر به نظر می‌‌‌رسد. تشریح زندگی روزمره، ایدئولوژی، مصرف، میان‌‌‌دیدمان و وانموده به عنوان مؤلفه‌های مهم در آثار تصویری معاصر و متون نظری مطالعات فرهنگی و فرهنگ دیداری، از مباحث اصلی این بخش از کتاب است. هم‌چنین ادبیات نظری فرهنگ‌دیداری در خصوص روش‌‌‌ها و راه‌‌‌کارهای تحلیل مورد بحث قرار می‌گیرد و زمینه‌‌‌ساز طراحی مدلی ابداعی برای تحلیل دیدمان به عنوان روشی انتقادی در تحلیل گفتمان تصویر می‌گردد. فصل دوم کتاب نیز به معرفی روششناسی تحلیل دیدمان و راه‌‌‌کارهای عملی آن به عنوان روشی مؤثر برای تحلیل تصویر اختصاص یافته است. در این بخش تلاش می‌‌‌شود تا چگونگی بهره‌‌‌گیری از رویکرد تحلیل انتقادی دیدمان، به عنوان مدلی ساختاری و پویا برای تحلیل تصاویر، تشریح شود. مدل مورد نظر شامل الگویی چند وجهی برای تحلیل دیدمان تصویر است که هم‌‌‌زمان کیفیات تصویر را در رابطه با سایر ویژگی‌‌‌های آن در زمینه دیداری مورد توجه و تأکید قرار میدهد. استفاده از این الگو در تحلیل تصویربه تبیین مهم‌‌‌ترین معانی فرهنگی، ایدئولوژی‌‌‌ها و باورهایی منجر می‌گردد که به واسطه‌‌‌ی خلق، انتشار و دریافت تصاویر توسط بینندگان درک می‌‌‌شود. بخش پایانی کتاب به تحلیل نمونه‌‌‌هایی از آثار هنرهای تصویری معاصر ایران اختصاص دارد که بر اساس مدل ارائه‌‌‌شده در این کتاب در سه سطح و سه گستره مورد تحلیل قرار گرفته‌‌‌اند و نمونه‌‌‌های عملی برای روش تحلیل دیدمان به شمار می‌‌‌روند.
اشتراک: استاد اردشير پژوهشي (مدرس دانشگاه هنر و محقق)
