ویژگی بارز زیبایی بر حسب این کلام پر نغز «انّ الله جمیلٌ و یُحب الجمال» در ذات پدیدهها و اشیاست.
زیبایی یک نمود عینی مورد پسند ذهن از پدیدههای طبیعیست، همانگونه که زشتی و پلشتی سبب تکدّر ذهن میشود، زیبایی سبب انبساط خاطر و شادمانی روح و جسم میگردد. زیبایی شگفتی آفرین و مطلوبیت ارزشهای زندگیست، انسان با کشف و درک زیبایی به آرامش میرسد و از آن لذت میبرد.
هنر به مثابهی نمودی از نشانهها و جلوههای شگفتانگیز زندگی با زیبایی روابط نزدیک و تنگاتنگ دارد. تمام اشیا و پدیدهها در حال حرکت ابدیاند و انسان نیز همراه عناصر و اجزای زندگی پیوسته در حال گردش و زایش میباشد.
هنر و ادبیات منحط متأثر از جامعهی منحط است و هنرمند انعکاس دوران است، دگرگونی و نوآوری سترگ در شکل و مضمون ادبیات و هنر مشروط به دگرگونی عظیمی در زندگی اجتماعیست. شناخت ویژگی و اجزای زیباییشناسی و تحولات شیوههای گوناگون هنری و ادبی و بررسی زیبایی در هنر و طبیعت، ایجاد موازین و اصولی برای تعریف و شناخت آن، فرآیندی بر ساماندهی عناصر و اندیشههای زیباییشناختیست.
هنر و ادبیات در دنیایی که جنگ و خشونت، جنایت و بیعدالتی در آن است، اندوه و دردهای بیشمار فردی و جمعی شالودهی توسعه و پیشرفت است، میتواند خوبی و زیبایی را بازتاب دهد، به تعداد آدمهای موجود در کرهی زمین میتواند، نگاه زیباییشناسانه وجود داشته باشد، زیبایی در اشکال مجازی و عینی خود قابل توصیف است.
فرآیند خلاقیت در هنر زیباییست و اندیشهی هنری بر اساس تخییل شکل میگیرد، انسان از دیدن یک منظره و چشماندار دلنواز طبیعی، از مشاهدهی یک تابلوی هنری، از حرکات و اعمال دلنشین، از مطالعهی یک قطعهی ادبی و یک متن ویراسته، احساس لذّت میکند.
نقاشیها و تابلوهای خیالی، پیکرههای اغراقآمیز، نمایشهای پرهیجان، احساسهای شاعرانه، تضادهای عاطفی هنری، رنگآمیزی تصاویر واقعی زندگی در رمان، آیینها و رسوم باستانی، حرکات موزون و مهمتر از همه هنر و زیبایی بازتاب زندگیست.
همـة عالـم چـو مظهـر عشـق است
هـمــه را بــر کـمــال میبـیـنـم
هر نقش و خیالی که مرا در نظر آید
حسنی و جمـالی و جلالی بنمـاید.
«شاه نعمتاللـه»
هوشنگ عباسی، محقق و پژوهشگر